جماعت دعوت و اصلاح تشکلی سیاسی مدنی با محوریت اسلام است که با هدف حفظ اعتقادات و هویت اهل سنت ایران در چهارچوب نظام جمهوری اسلامی فعالیت می کند. این گروه توسط برخی فعالان سیاسی کرد از جمله ناصر سبحانی، عبدالرحمن یعقوبی، ماموستا برهان امینی، ماموستا سید قادر عزیزی، عبدالرحمن پیرانی، کاک صلاح الدین محمد بهاء الدین و دیگر علمای اهل سنت پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تاسیس شد.
جماعت دارای اندیشه های اخوانی است و به لحاظ فکری در ادبیات سیاسی و مذهبی موجود به عنوان شاخه ای از اخوان المسلمین در ایران به شمار می رود. با این حال سران این تشکل در عین پذیرفتن تاثیرپذیری فکری از اخوان المسلمین، وابستگی تشکیلاتی به اخوان را نپذیرفته و خود را مستقل از آن می دانند. اخوان المسلمین در طول تاریخ حضور خود به عنوان یک گروه فعال سیاسی در جهان اسلام در موارد بسیاری با رهبران و گروه های سیاسی در ایران رابطه نزدیک برقرار کرده است. از جمله این همکاری ها می توان به ارتباط آنها با فداییان اسلام، دیدار حسن البناء، بنیان گذار اخوان المسلمین، با آیت الله کاشانی و پیوستن دانشجویان شیعه در مصر به جنبش اخوان المسلمین اشاره کرد.
دفتر جماعت دعوت و اصلاح در تهران قرار دارد و شاخه ها و دفاتر آن در ۱۶ استان برقرار است. با وجود آنکه این تشکل در همه استان های سنی نشین ایران فعالیت و نفوذ دارد؛ اما در برخی استان ها مانند آذربایجان غربی، کرمانشاه و کردستان دارای حوزه عمل و نفوذ گسترده تری است. به لحاظ ساختاری جماعت دارای چند رکن اصلی از جمله کنگره، شورای مرکزی، دبیرکل، هیئت اجرایی مرکزی و هیات نظارت و داوری است. دبیرکل کنونی جماعت دعوت و اصلاح “عبدالرحمن پیرانی” دانش آموخته دکتری حقوق بین الملل و عضو شورای مرکزی “اتحادیه جهانی علمای مسلمان” است. به گفته او اعضای جماعت از آغاز هدف اصلی خود را بر دو محور پاسداری از باورهای اسلامی و پرهیز از نزاع و درگیری های قومی-مذهبی قرار داده اند.
طبق اساسنامه جماعت دعوت و اصلاح شعار اصلی این گروه ” آزادی، عدالت و برابری” است و اعتقادات و باورهای اساسی جماعت به شرح ذیل است:
۱.باور به جهان بینی توحیدی بر اساس لا اله الا الله و محمد رسوال الله
۲. باور به اسلام به عنوان بهترین راه زندگی سعادتمندانه و التزام به دعوت و تربیت بر اساس آن
۳. باور به دموکراسی و حقوق و آزادی های فردی و عمومی بر اساس اصل آزادی اندیشه و بیان در اسلام
۴. باور به اصل شورا و خرد جمعی و التزام به آن
۵. باور به هویت ایرانی، دگرپذیری، تکثرگرایی و همبستگی ملی با رعایت حقوق اقلیت دینی، مذهبی و قومی
۶. باور به اعتدال و میانه روی در تفکر و عمل و اجتناب از تندروی و خشونت