حزب مردم سالاری از جمله احزاب اصلاح طلبی است که پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ و روی کار آمدن دولت اصلاحات تاسیس شد. اولین فعالیت های این حزب در شهرهای استان سمنان متمرکز بود؛ اما پس از تصویب اساسنامه در مهرماه ۱۳۷۸ و دریافت پروانه فعالیت رسمی از کمیسیون ماده ۱۰ قانون احزاب و تشکل ها در آبانماه سال ۱۳۷۸ کارکرد حزب رنگ و بوی ملی گرفت. از آنجا که حزب مردم سالاری در قالب حمایت از جریان اصلاح طلبی تشکیل شد؛ در ابتدا “حزب مدافعین پیام دوم خرداد” نام گرفت، اما پس از برگزاری اولین کنگره در سال ۱۳۸۱ به “حزب مردم سالاری” تغییر نام داد. مهم ترین ارگان مطبوعاتی این حزب “روزنامه مردم سالاری” به مدیر مسئولی مصطفی کواکبیان” است که در ارائه و معرفی مواضع حزب نقش مهمی دارد، چنانکه حزب فعالیت رسمی سراسری و منسجم خود را همزمان با راه اندازی روزنامه آغاز کرد.
اساسنامه حزب مردم سالاری ارکان این حزب را به کنگره، شورای مرکزی، دبیرکل، دفتر سیاسی، هیات اجرایی و هیات داوری تقسیم می کند. کنگره به عنوان بالاترین مرجع تصمیم گیری محل گردهمایی سالانه اعضای شورای مرکزی، اعضای دفتر سیاسی، دبیرکل، اعضای هیات اجرایی، اعضای هیات داوری و دو یا سه نفر از اعضای حوزه های مستقل در تهران و هریک از استان ها و شهرستان است. از جمله وظایف و اختیارات کنگره انتخاب اعضای شورای مرکزی و اعضای هیات داوری، تصویب سیاست ها و برنامه های سالانه پیشنهادی شورای مرکزی و انتخاب یا عزل دبیرکل به پیشنهاد شورای مرکزی است.
شورای مرکزی به عنوان مسئول اصلی رهبری و برنامه ریزی حزب باید به صورت مستقیم در مقابل کنگره پاسخگو باشد. تعداد اعضای اصلی شورای مرکزی ۳۱ نفر و اعضای علی البدل ۶ نفر است که هر دوسال یکبار از میان اعضای حزب انتخاب می شوند. شورای مرکزی اموری مانند تصویب طرح ها و پیشنهادات دبیرکل، انتخاب یا عزل اعضای دفاتر سیاسی و اجرایی به پیشنهاد دبیرکل و تهیه گزارش عملکرد سالانه را برعهده دارد. دبیرکل بالاترین مقام اجرایی حزب است و اختیارات و وظایف او شامل مسائلی چون اعلام مواضع رسمی حزب در چارچوب مصوبات شورای مرکزی، انجام مکاتبات رسمی با دستگاه های مختلف اجرایی و قضایی و معرفی نماینده به آنها و تعیین دستور جلسه تشکیل و اداره جلسات شورای مرکزی است.
دبیرکل حزب مردم سالاری از آغاز شکل گیری تا کنون مصطفی کواکبیان، نماینده ادوار هشتم و دهم مجلس، بوده است.
شعار اصلی حزب مردم سالاری ” خداباوری، نوگرایی و مردم سالاری” است و اهداف حزب بر اساس مرامنامه عبارتند از:
۱. پاسداری از دستاوردها و ارزشهای انقلاب اسلامی.
۲. افزایش سطح آگاهیهای عمومی جهت تحقق کلیه امور جامعه براساس خردمندی و حکمت.
۳. حاکمیت قانون و قانون مداری در تمامی زمینهها.
۴. مشارکت گسترده مردم در اداره امور جامعه.
۵. سازندگی و توسعه پایدار و همه جانبه در سطح کشور.
۶. تامین آزادیهای سیاسی و اجتماعی و محو هرگونه خود کامگی و انحصارطلبی.
۷. عدالت گستری و تبعیضزدایی در تمامی سطوح جامعه.
۸. انسجام نیروهای معتقد بر توسعه جامعه مدنی اسلامی.
۹. حفظ وحدت اسلامی و وفاق ملی.
۱۰. حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور.
۱۱. گسترش روابط عادلانه بینالمللی بر مبنای سه اصل عزت، حکمت و مصلحت
چنین اهدافی از طریق عملکرد و خط مشی اجرایی حزب قابل دسترسی است که از جمله آن می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱.استفاده از ابزار قانونی نظیر نشریات، اعلامیهها، تشکیل اجتماعات سمینارها و… برای تنویر افکار عمومی.
۲.نقد و بررسی سیاستها و برنامهها و عملکرد قوای سه گانه و ارائه راهحلهای مناسب جهت اصلاح امور و حفظ حقوق عامه.
۳.به کارگیری تمهیدات لازم جهت شناسایی ، جذب و سازماندهی هرچه بیشتر نیروهای معتقد و متعهد به ایجاد جامعه مدنی اسلامی
۴. همکاری با دولت و کلیه ارگانها و گروهها و سازمانهای مردمی در جهت محرومیتزدایی و توزیع عادلانه ثروت کشور